Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT), bugün yayımladığı raporda, Nisan 2025'te Kıbrıs'a yaptığı özel ziyaretin ardından, Lefkoşa Merkez Cezaevindeki mahkumlar arası şiddetin yüksek seviyeleri ve cezaevi personelinin tutukluların güvenliğini sağlama konusundaki başarısızlığı hakkında ciddi endişelerini dile getirdi. Raporda ayrıca Kıbrıs yetkililerinin yanıtı da yer alıyor.
Avrupa Komitesi'nin açıklamasına göre, ziyaret sırasında Komite, Lefkoşa Merkez Cezaevi, çeşitli polis merkezleri, Pournara Birinci Kabul Merkezi ve Larnaka'daki havaalanı gözaltı tesisinde tutulan kişilerin muamele ve gözaltı koşullarını inceledi.
Belirtildiği gibi, CPT, 2017 ve 2023 yıllarındaki önceki ziyaretlerin ardından Komite tarafından verilen tavsiyelerin uygulanması için bazı olumlu adımlar atıldığını tespit etti; bunlar arasında Lefkoşa Merkez Cezaevinde (NCP) cezaevi personeli tarafından uygulanan fiziksel kötü muamele iddialarında azalma ve Pournara Merkezi'ndeki yaşam koşulları ve hijyende iyileşmeler yer alıyor. Bununla birlikte, önceki ziyaret raporlarında tespit edilen uzun süredir devam eden eksikliklerin çoğu devam etmektedir.
"NCP'de, CPT, mahkumlar arası şiddetin yüksek seviyeleri ve cezaevi personelinin gözaltındaki kişilerin güvenliğini sağlamadaki başarısızlığı konusunda ciddi endişelerini dile getirdi. Ön saflarda görev yapan memurların kronik eksikliği, daha güçlü mahkûm gruplarının hakimiyet kurmasına ve gayriresmî cezalar uygulamasına, güvenliği ve düzeni baltalamasına olanak tanımıştır. Kıbrıs yetkililerinin acilen daha fazla personel alması ve eğitmesi, cezaevlerinin kontrolünü yeniden ele geçirmesi ve cezaevinin şiddeti önleme politikasını gözden geçirmesi gerekmektedir" diye vurgulanmaktadır.
NCP'deki yaşam koşullarının çok kötü olduğu, aşırı kalabalık nedeniyle dört mahkûmun 6 m2'den daha küçük hücreleri paylaştığı ve iki kişinin yerdeki şiltelerde uyumak zorunda kaldığı, bu hücrelerin tek bir kişi için bile zar zor yeterli olduğu da eklenmiştir. Ayrıca, tuvaletlere erişim yetersiz olup, blokların yarısından fazlasında hücre içi hijyenik tesis bulunmamaktadır. Gece boyunca mahkumların hücrelerinden çıkıp bloktaki tuvaletleri kullanmalarına izin verecek personel bulunmaması nedeniyle mahkumlar şişelere idrar yapmak ve bazen de poşetlere dışkılamak zorunda kalmışlardır; Komite bu uygulamayı aşağılayıcı bulmaktadır.
CPT ayrıca, çocukların ve genç yetişkinlerin NCP'de uygunsuz ve hijyenik olmayan koşullarda tutulmaya devam ettiğini, bazı küçüklerin küflü, grafitiyle kaplı hücrelerde yerdeki şiltelerde uyuduğunu ve eğitim veya amaçlı faaliyetlere erişimlerinin olmadığını, birçok çocuğun ise üşüdüğünü, aç kaldığını ve sıkıldığını bildirdiğini tespit etmiştir. "CPT, NCP'nin çocukları tutmak için uygunsuz bir yer olduğunu vurguluyor ve bunların küçükler için uygun bir tesise hızla nakledilmesini talep ediyor" diye belirtiliyor.
Cezaevindeki kadınlara gelince, Komite, onların özel ihtiyaçlarını karşılayan cinsiyete özgü bir yaklaşımın benimsenmesini savunuyor.
"NCP'deki sağlık hizmetleri yetersiz kalmaya devam ediyor. Tıbbi gizlilik güçlendirilmelidir; örneğin, ilaçlar gardiyanlar tarafından değil, sağlık personeli tarafından dağıtılmalıdır. CPT ayrıca yetkilileri kapsamlı bir intihar önleme politikası geliştirmeye ve madde kullanımına yönelik müdahaleleri güçlendirmeye çağırıyor" deniyor.
Polis teşkilatlarına gelince, açıklamaya göre Komite, kişilerin genellikle sadece birkaç gün için uygun olan koşullarda, birçok durumda aylarca polis nezaretinde tutulmaya devam ettiğini tespit etti.
Ayrıca, gözaltına alınan kişilerin çoğu polis tarafından doğru şekilde muamele gördüklerini belirtirken, birkaç fiziksel kötü muamele ve sözlü taciz iddiası da alındı. "Yetkililer, her türlü kötü muamele uygulamasına karşı sıfır tolerans politikasını güçlendirmelidir" diye belirtiliyor.
Pournara Birinci Kabul Merkezi ile ilgili olarak, durumun 2023 ziyaretinden bu yana büyük ölçüde iyileştiği belirtiliyor; ancak sığınmacılar, özellikle yaş değerlendirmeleri olmak üzere test sonuçlarını beklerken aylarca merkezde kalabiliyorlardı. Sorun, özellikle aşırı kalabalık ve uygunsuz konaklama yerlerinde tutulan refakatsiz erkek çocuklar için çok daha ciddiydi. "CPT, gözaltının yalnızca son çare olarak kullanılması gerektiğini yineliyor" diye ekleniyor.
Komite ayrıca, ruh sağlığı hizmetlerine erişimin sınırlı olduğunu, yetişkinler için yapılandırılmış faaliyetlerin eksikliğini ve çocuklar için eğitim veya eğlence olanaklarının neredeyse tamamen yokluğunu, kırılganlık değerlendirmelerinin tutarsız kaldığını ve belirlenen savunmasız kişilerin korunmasının asgari düzeyde olduğunu vurguluyor.
"CPT, Kıbrıs yetkililerini, gözaltına alınan tüm sığınmacıların, gözaltına alınma nedenlerini, yasal güvencelerini ve itiraz yollarını özetleyen bireyselleştirilmiş bir gözaltı emri almalarını sağlamaya çağırıyor. Komite ayrıca, refakatsiz ve ayrı düşmüş çocuklar da dâhil olmak üzere çocukların gözaltına alınmasına derhâl son verilmesi çağrısında bulunuyor," şeklinde açıklama sona eriyor.
KHA/MG/MHY/2025
Kıbrıs Haber Ajansı