Kudüs'te pazartesi günü Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail liderleri arasında yapılan Üçlü Zirve'de, jeopolitik zorluklara rağmen iş birliğini sürdürme ve derinleştirme kararı alındı.
Zirvede, Büyük Deniz Bağlantı Hattı projesini, Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru ile bağlantı kurarak destekleneceği de ifade edildi.
Zirvenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides, üç ülkenin ortak değerler, karşılıklı çıkarlar ve yakınlaşan hedefler üzerine kurulu ittifaklarının stratejik niteliğini yeniden teyit ettiğini, bu ittifakın bölgesel entegrasyon, refah, istikrar ve güvenlik vizyonuyla yönlendirildiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Christodoulides, görüşmeler sırasında enerji ve bağlantı konularının da merkezi temalar olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Christodoulides, “Büyük Deniz Bağlantı Projesi ve özellikle Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail’in Akdeniz bağlantısı görevi gördüğü, Avrupa’yı Orta Doğu ve ötesine bağlayan güneydoğu geçidi sağlayan IMEC başta olmak üzere daha geniş kapsamlı elektrik ve enerji bağlantı projelerinin stratejik önemini yeniden teyit ettik” dedi.
Cumhurbaşkanı bu girişimlerin üçlü ve bölgesel iş birliğini güçlendirdiğini, çeşitlendirmeyi desteklediğini ve bölgesel direnci artırdığını, bunların hepsinin de güvenli, sürdürülebilir ve birbirine bağlı enerji piyasalarına ulaşma ortak hedefiyle tamamen uyumlu olduğunu sözlerine ekledi.
Üçlü yapının olgunlaştığını, enerji ve bağlantı, güvenlik ve savunma, denizcilik iş birliği, kriz müdahalesi ve sivil koruma, inovasyon ve siber güvenlik ve halklar arası temaslar gibi alanlarda iş birliğinin derinleştiğini belirten Cumhurbaşkanı, Lefkoşa'da yeniden kurulan Üçlü Sekreterliğin, eylem grupları ve çalışma grupları için bekleyen anlaşmaları sonuçlandırmak ve uygulamak üzere kurumsal bir çerçeve sağladığından duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Gazze'deki duruma ilişkin olarak Cumhurbaşkanı, üç tarafın da "Başkan Trump'ın 20 maddelik planına ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2803 sayılı Kararının tam olarak uygulanmasına sarsılmaz desteğini" ifade etti.
Christodoulides, Denizcilik rotalarının ve kritik altyapının korunması konusunda iş birliğini güçlendirme taahhüdünün vurgulandığını, ABD ile 3+1 formatının katma değerinin üçlü iş birliğini güçlendirdiğini ve daha geniş bölgesel yapıyla uyumlu hâle getirdiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı, bu formatın istikrarı, bağlantıyı ve stratejik iş birliğini teşvik etmede güvenilir bir model olduğunu kanıtladığını, bunu daha da güçlendirmeye kararlı olduklarını kaydetti.
“Nihai hedefimiz bölgesel istikrarı desteklemektir” şeklinde konuşan Cumhurbaşkanı Christodoulides, Kıbrıs'ın Avrupa Birliği Konseyi Başkanlığı’nda en önemli önceliklerinden birinin AB'nin İsrail de dâhil olmak üzere bölgeyle ilişkilerini daha da güçlendirmek olacağını ifade etti.
Nikos Christodoulides, Üçlü Zirvede bir arada olmanın sadece sembolik değil aynı zamanda esas olduğunu, Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail arasındaki ortaklığın sadece üç ülke için değil bölge ve ötesi için de stratejik öneme sahip bulunduğunu kaydetti.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da konuşmasında, birlikte Doğu Akdeniz genelinde istikrarı, güvenliği ve refahı güçlendirmek için güven ve iş birliği ruhu içinde çalışmaya devam edeceklerini belirtti.
Kıbrıs ve Yunanistan liderleriyle bu görüşmenin ilk değil onuncu görüşme olduğuna dikkat çeken Netanyahu, iki lidere özel olarak bu görüşmeyi daha önceki tüm görüşmelerden en önemlisi olarak gördüğünü söyledi.
Benjamin Netanyahu, son görüşmelerinin “7 Ekim katliamından kısa bir süre önce olduğunu, o zaman terörün kendilerine bir kez daha bu bölgedeki istikrarın asla garanti olmadığını, güç, açıklık ve iş birliğinin sadece seçenek değil zorunluluk olduğunu hatırlattığını ifade etti.
Orta Doğu ve Doğu Akdeniz'in saldırganlık, terörizm ve istikrarsızlıkla sınandığını” belirten İsrail lideri, üç ülkenin iş birliğinin yeni refah fırsatları da sunduğunu, enerji, teknoloji ve bağlantı gibi birçok alanda birlikte çalıştıklarını, iş birliğini ayrıntılı olarak görüştüklerini, güvenliğin de bunların hepsini garanti altına aldığını anlattı.
Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridorunun gerçeğe dönüşeceğine olan güvenini dile getiren Netanyahu, bu çabanın bir parçası olarak üç ülkenin, Avrupa'nın ve Arap Yarımadası'nın elektrik alanında ve nihayetinde Asya'da iş birliği yapmasını sağlayacak Büyük Deniz Bağlantı Kablosunu desteklediklerini bildirdi.
Benjamin Netanyahu, kablonun birçok açıdan IMEC koridorunun omurgası olduğunu, liderlerin pratikte nasıl ilerleyeceklerini görüştüklerini, bu konuda ilerlemeyi amaçladıklarını, bu konuyu ABD'de Başkan Trump ile yapacağı görüşmede de ele alacağını açıkladı.
Netanyahu şöyle devam etti:
"Yapay zekâ, siber güvenlik ve ileri araştırmalarda iş birliğimizi derinleştirme konusunda anlaştık."
"Şu anda çok şey oluyor. İsrail ve yüksek teknoloji şirketleri Kıbrıs ve Yunanistan'a akın ediyor."
İsrail'in rekabete inandığı için kıskanç olmadığını söyleyerek liderlerle şakalaşan Netanyahu, Cumhurbaşkanı Christodoulides'e dönerek İsrail'den Kıbrıs'a 137 uçuş olup olmadığını sordu.
Cumhurbaşkanı 186 uçuş olduğunu söyledi, bunun üzerine İsrail Başbakanı "İnanılmaz, günde bu kadar çok uçuş" diyerek bunun üç ülkenin ekonomilerinin dinamik doğasının bir kanıtı olduğunu kaydetti.
Özellikle İbrahim Anlaşmalarına ve bunların genişletilmesi ihtiyacına odaklanan Netanyahu, Lübnan'ın egemenliğine ve terörist örgütler yerine meşru devlet kurumlarının iktidar ve askeri güce sahip olduğu bir geleceğe duyduğu saygıyı dile getirdi; liderlerin güvenlik ve savunma alanında iş birliğini derinleştirme konusunda anlaştıklarını söyledi.
İsrail Başbakanı bölgesel güvenlikle ilgili olarak da "Karşı karşıya olduğumuz tehditler gerçek" dedi ve “Birlikte sadece kendi çıkarlarımızı değil aynı zamanda küresel ekonominin bağlı olduğu hayati sınırları ve kritik altyapıyı da savunuyoruz" şeklinde konuştu.
İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs'ı "kadim halklara sahip üç kadim ülke" olarak tanımlayan Benjamin Netanyahu, her üç ülkenin de tarihleriyle ve “geleceği fethederken atalarının vatanlarıyla” gurur duyduğunu sözlerine ekledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu şöyle devam etti:
"Doğru. Ülkelerimiz geçmişte bir dizi imparatorluk tarafından fethedildi. Ancak cesaret ve fedakârlıkla modern zamanlarda bağımsızlığımızı kazandık. Yunanistan 195 yıl önce, İsrail 78 yıl önce, Kıbrıs 65 yıl önce."
“İmparatorluklarını yeniden kurup ülkelerimize tekrar hükmedebileceklerini hayal edenlere şunu söylüyorum: Unutun bunu. Bu olmayacak. Bunu aklınızdan bile geçirmeyin. Kendimizi savunmaya kararlıyız, muktediriz ve iş birliğimiz bu kabiliyetimizi daha da güçlendiriyor.”
“Doğu Akdeniz'in üç gerçek demokrasi birlikte güvenlik, refah ve özgürlüğü teşvik edecek. Tanrı'nın yardımıyla, uluslarımıza ve tüm bölgeye daha parlak ve daha güvenli bir gelecek getireceğiz.”
Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ise konuşmasında, üç ülkenin, diplomatik ve istikrara yönelik çabalarla bölgesel güvenliği güçlendirmeye kararlı olduğunu söyledi.
Bölgedeki tüm gelişmeleri görüştüklerini, Lübnan'daki durumla ilgili olarak Yunanistan'ın, ülkenin silahlı kuvvetlerine verdiği desteği anlatan Mitsotakis, Suriye konusunda da, "Esad rejiminin düşüşünden bir yıl sonra güvenliğin ve istikrarın yeniden sağlanmasının yanı sıra Suriye'de zulüm gören Ortodoks toplulukları da dahil olmak üzere Ortadoğu'daki tüm dini ve etnik toplulukların haklarına tam saygı gösterilmesinin, sürdürülebilir bir siyasi çözüm için kilit bir parametre olması gerektiğini vurguladıklarını ifade etti.
Yunanistan Başbakanı, karşılıklı yardımlaşma alanlarındaki görüşmelerden de söz etti; "Ülkelerimizi doğal afetler vurduğunda omuz omuza veriyoruz" şeklinde konuştu.
"Başbakan (Netanyahu) ve Cumhurbaşkanı (Christodoulides) enerji ve bağlantının öneminden bahsettiler" diyen Başbakan, Yunanistan’ın Güney Doğu Avrupa'da yeni bir enerji merkezi olarak ortaya çıktığına dikkat çekerek “Biz bir enerji kapısıyız ve enerji üç ülke için de kilit bir öncelik olmaya devam ediyor" dedi.
Özellikle yeni bir denizci ülke olan Yunanistan için bir diğer önemli önceliğin de deniz güvenliği olduğunu, bunun da görüşüldüğünü belirten Kyriakos Mitsotakis, Exxon ve Kıbrıs Denizcilik Siber Güvenlik Merkezi'nin kurulmasının beklendiğini söyledi.
KHA/MG/MHY/2025
Kıbrıs Haber Ajansı